Literatuur

DE HEUVEL, MICHEL BONGERS

Michel Bongers (1963, Bemmel) is een freelance publicist die al meerdere boeken heeft geschreven over verschillende aspecten van de Betuwe en een aantal van haar inwoners.

Zijn boek “De Heuvel” (juni 2014) is een historische roman over de Tweede Wereldoorlog, gebaseerd op ware feiten over de Duitse hospitaalsoldaat Ewald Weckers die in Kasteel Doornenburg gelegerd is geweest en in de felle strijd in het voorjaar van 1945 zijn goede vriend (ook een hospitaalsoldaat) verloor. Bongers heeft gesprekken gevoerd met de echte Ewald voor zijn boek.

In het boek is het 1974, en Ewald is inmiddels in Duitsland als arts werkzaam, en keert hij terug samen met een vriendin (Claudia Schmidt). Zij strijken neer in hotel-café-restaurant Het Wapen van Bemmel. Samen onderzoeken zij wat er met zijn gesneuvelde vriend is gebeurd. Die vriend was destijds de geliefde van Claudia.

Er volgt een wonderbaarlijke en spannende zoektocht die beiden tot in alle hoeken van het historische Betuwse oorlogstoneel brengt. De centrale rol is daarbij weggelegd voor de locatie De Heuvel, welke daarmee de naamgever is voor het boek.

Naast de ontwikkelingen die zich voordeden in de Betuwe in de periode 1944-1945 worden allerlei vermakelijke beschrijvingen van de Betuwse cultuur gegeven.

In de verhaallijn zitten elementen uit zowel het thriller-genre, uit de historische roman, een streekroman maar ook uit een historische samenzweringstheorie.

De ontwikkelingen zijn verrassend en de ontknoping is bijzonder maar ook ontroerend.

In het boek zijn vrijwel alle grote gebeurtenissen in de Betuwse dorpen op een beeldende wijze neergezet. Bekende maar ook minder bekende feiten zoals bijvoorbeeld de oorsprong van de naam van kwekerij De Mustang worden her en der in het boek vermeldt.

Het boek leest prettig en verveelt geen moment.

Het biedt voor hen die bekend zijn met de geschiedenis van de oorlog in de Betuwe vele herkenbare momenten. Voor hen die weinig of geen kennis van de oorlog hebben is het een prettige manier om er een beeld bij te krijgen. Zeker als men niet zo geïnteresseerd is in opsommingen van gevechtshandelingen, kaarten van troepenbewegingen enzovoort.

Het boek geeft veel meer een menselijke kijk op wat oorlog en strijd betekent en laat zien hoe vele jaren later mensen nog worstelen met de gevolgen.

Het boek sluit af met een prachtige serie foto’s van de Betuwe uit 1944/1945 en met lijsten van gesneuvelde Betuwse burgers.

Het boek is verkrijgbaar via een aantal regionale boekhandels.

VAN MARKET GARDEN TOT BEVRIJDING, JAN BROUWER

Op 16 juni 2014 heeft dr. Jan Brouwer zijn boek “Van Market Garden tot Bevrijding en het belang van het Over-Betuwse bruggenhoofd (Het Eiland)” gepresenteerd en aangeboden aan de burgemeester van de gemeente Overbetuwe, Toon van Asseldonk (op 11 juni bood hij het boek al aan aan de Commissaris van de Koning in Gelderland, Clemens Cornielje). De presentatie vond plaats in de zaal van Het Wapen van Elst in Elst en werd georganiseerd door Historische Vereniging Marithaime uit Elst, welke ook de publicatie van het boek mogelijk maakte. Betuws Oorlogs Informatie Centrum (BOIC) was aanwezig.

De zaal was goed gevuld voor deze belangwekkende presentatie; de avond werd muzikaal omlijst door optredens van de bekende Betuwse zanger Dick van Altena (“de Betuwse Bard”) Dick vertelde over zijn persoonlijke link met de oorlogse geschiedenis van de Betuwe.

Dr. Jan Brouwer is een van de meest bekende publicisten over de geschiedenis van de Betuwe en van de Betuwe in de Tweede Wereldoorlog in het bijzonder. Zijn boek “De Strijd om Elst” (1984) was jarenlang een van de meest toonaangevende boeken over de oorlogse geschiedenis van Elst en de Betuwe.

Zijn nieuwe boek is als het ware een XL-remake 2.0 van het boek uit 1984. Dit is echter wat plat geformuleerd: Brouwer is een rasechte historicus en zijn nieuwe boek mag beslist een encyclopedie van de Betuwe in WO2 1944/1945 worden genoemd.

Brouwer staat bekend om zijn eigenzinnigheid en soms prikkelende stellingen en notities. Op de 16e juni gaf hij daarvan een demonstratie. In zijn boek somt hij 56 mythes rondom de oorlogshandelingen in en rondom de Betuwe op en fileert deze stuk voor stuk. Op de avond van de 16e nam hij een aantal ter hand en bouwde zijn presentatie daar omheen. De bekendste is waarschijnlijk zijn stelling dat “er geen Slag om Arnhem is geweest”. Wat Brouwer daarmee bedoeld is dat vanuit krijgskundige terminologie er geen sprake is geweest van een slag maar van defensieve gevechtshandelingen. Hier spreekt dan de rasechte historicus. Het grote publiek zal zijn schouders ophalen maar voor dat publiek is het boek dan ook niet bedoeld. Zijn boek maar ook zijn presentatie ademt de behoefte om duidelijk te maken wat er eigenlijk gebeurde in de Betuwe, welke impact dat heeft gehad en hoe onderbelicht dit al die tijd is gebleven. Dit is een geluid dat Betuws Oorlogs Informatie Centrum (BOIC) uiteraard zeer aanspreekt.

Dat Brouwer soms sterk prikkelt en soms een zeer stellige mening heeft laat onverlet dat dit boek van enorm belang is voor de geschiedkundige beschrijving van de oorlogse geschiedenis van de Betuwe. Er is geen ander boek dat op een integrale en uitgebreide wijze zoveel informatie samen brengt.

De avond was informatief, amusant (door zowel Dick van Altena als Jan Brouwer zelf) en een belangrijke aftrap voor het verder in kaart brengen en doorgeven van de oorlogsgeschiedenis van de Betuwe.

Betuws Oorlogs Informatie Centrum (BOIC) is in ieder geval erg verheugd met dit meesterwerk.